De wervelkolom is één van de meest complexe delen van het lichaam. Het wervelkolom kan worden onderverdeeld in vijf onderdelen: de cervicale deel (de hals), de thoracale gedeelte (bovenrug), de lumbale deel (de onderrug), het heiligbeen (een deel van het bekken) en het stuitbeen (het stuitje) .

De wervelkolom

Elk deel van de wervelkolom bevat uit een aantal “rugbotten” , wervels genoemd. Een typische wervel heeft een “lichaam”, twee laminae, twee dwarsuitsteeksels (processus transversus), een processus spinosus en vier facetten. Het wervellichaam is het belangrijkste deel van de wervels en het is ontworpen om gewicht te dragen.

De laminae vormen een soort tunnel dat de doorgang van de ruggenmerg mogelijk maakt door de wervelkolom. De gepaarde dwarsuitsteeksels (processus transversus) en de processus spinosus zijn benige uitbreidingen van de wervelkolom en is tevens een aanhechtingsplaats voor spieren en ligamenten. De facetten zijn gekoppeld met de facetten van de wervels boven en onder.

Wervels in de cervicale, thoracale en lumbale delen van de wervelkolom worden gescheiden door een structuur genaamd de “tussenwervelschijf”. De tussenwervelschijven dienen als afstandhouders tussen de wervels en ze fungeren ook als schokdempers. Elke schijf bestaat uit een sponsachtige centrum genaamd de “kern pulposis”, en een taaie buitenste laag heet de “annulus fibrosis”.

Hoewel de wervels in de rug vergelijkbaar zijn, elk deel van de wervelkolom heeft wervels met unieke structurele kenmerken. De kleinste bewegingwervels in de wervelkolom bevinden zich in het cervicale gedeelte. Er zijn 7  nekwervels. Deze wervels zijn ontworpen voor beweging in plaats van gewicht dragen (de eerste cervicale wervels zijn niet typische wervels omdat zij niet beschikken over een wervellichaam of een schijf erboven). In het thoracale deel van de wervelkolom zijn er 12 wervels. Deze wervels zijn groter dan de halswervels. Elke borstwervel heeft bevestigingsplaatsen voor de linker en rechter ribben. In de lumbale deel van de wervelkolom zijn er 5 wervels. Deze zijn de grootste wervels in de rug en zijn vooral ontworpen voor het ondersteunen van het gewicht van het lichaam.

Het heiligbeen is een bot dat ook deel uitmaakt van het bekken. Dit driehoekige bot zijn eigenlijk 5 versmolten wervels. Het speelt een rol in het overbrengen van het gewicht van de wervelkolom en het bovenlichaam op de heupen. Het stuitbeen is ook een enkel bot dat bestaat uit 4 gefuseerde kleine wervels. Het stuitbeen hecht aan de onderkant van het heiligbeen.

Ligamenten zijn als sterke touwen die helpen de botten te verbinden en zorgen voor stabiliteit aan de gewrichten. Zes grote groepen ligament lopen de wervelkolom af. Deze ligamenten hechten aan elke wervel en vormen een sterke steun voor de wervelkolom.

De complexe anatomie van de wervelkolom maakt het mogelijk om verschillende functies uitvoeren. De wervelkolom ondersteunt het gewicht van het lichaam, beschermt het ruggenmerg en maakt het mogelijk om het lichaam te verplaatsen door middel van bevestigingsplaatsen voor de spieren. De spieren die het dichtst bij de wervels bevinden, helpen om stabiliteit te bieden aan de wervelkolom. Verder spelen de spieren een rol in de beweging van de wervelkolom.

Ten slotte, de wervelkolom beschermt het ruggenmerg. De spinale zenuwen verlaten door openingen in de wervelkolom genoemd de intervertebrale foramen. Er is een linker en rechter intervertebrale foramen tussen de wervels. Deze openingen maakt de passage van zenuwen mogelijk en overdracht van informatie tussen het ruggenmerg en de specifieke weefsels en organen die ze leveren.

Oorzaken van rugpijn

Rugpijn kan worden veroorzaakt door overbelasting, verkeerde bewegingen, verkeerde houdingen, aanhoudende stress of een rugaandoening. Ook een combinatie van deze factoren vormt een mogelijke oorzaak van rugklachten. Bij rugklachten die worden veroorzaakt door een rugaandoening kunt u denken aan een ruggenmergaandoening of aan een aandoening van wervelkolom. In de laatste categorie vallen de veel voorkomende rugaandoeningen hernia en artrose. Er zijn verschillende plekken in de rug waar rugpijn kan voorkomen. Lage rugpijn (klik voor meer informatie) – de meest voorkomende plek voor rugpijn – wordt vaak ook in een laag gedeelte in de rug veroorzaakt. Wanneer er sprake is van een hernia of discusdegeneratie, zult u altijd een medische behandeling moeten ondergaan.

Voorkomen en zelf behandelen van rugpijn

U heeft last van rugpijn. Gaat u nu naar de huisarts of probeert u eerst een zelfbehandeling van de rugklachten? Laat het antwoord op die vraag altijd afhangen van de ernst van de klachten. Wanneer u lange tijd hevige rugklachten heeft, raadpleeg dan altijd de huisarts. Wanneer rugklachten minder heftig zijn, kunt u ervoor kiezen om te kijken of een zelfbehandeling van de rugklachten heil brengt. Voorbeelden van zelfbehandelingen die rugpijn kunnen helpen wegebben én voorkomen staan hieronder. Beter nog dan een behandeling van rugpijn is namelijk het voorkomen ervan. Let daarom in het dagelijks leven goed op uw bewegingen.

  • Neem een regelmatige of volledige rust (van maximaal 2 dagen).
  • Vermijd stressvolle situaties. Werk aan uw innerlijke rust en begin daarbij met kleine dingen (zaken opschrijven en afvinken).
  • Maak alleen gecontroleerde bewegingen.
  • Vermijd het dragen van zware lasten.
  • Wanneer u toch moet tillen, zak dan bij het tillen altijd door de knieën. Houd nooit de rug recht bij het tillen.
  • Verander regelmatig van houding als u een achtereenvolgende tijd moet zitten, staan of liggen om stijfheid van de rug te voorkomen.
  • Werk aan uw houding: recht zitten op een hoge stoel met een harde(re) leuning helpt echt.
  • Werk aan uw conditie. Ga bijvoorbeeld iedere dag een half uurtje (met de hond van de buurman) wandelen.
  • Verwarm de rug regelmatig met bijvoorbeeld een warme douche, een infraroodlamp of warmtepleisters. Dit is ook goed voor uw innerlijke rust!
  • Wanneer u behoefte heeft aan extra (incidentele) pijnstilling, kunt u denken aan het nemen van pijnstillers. Goede pijnstillers die helpen bij rugpijn zijn: ibuprofen, naproxen en paracetamol.

Met rugpijn naar de huisarts

Het is belangrijk om in bepaalde gevallen van rugpijn een huisarts te raadplegen. Het zelf behandelen van rugpijn is dan af te raden. Ga met rugklachten altijd naar de huisarts wanneer u last heeft van:

  • een ontzettend hevige, haast ondraaglijke rugpijn;
  • een brandend, doof of tintelend gevoel in de voeten of benen;
  • een pijn die ook in de benen en knieën te voelen is.